Diagnoza ADHD u osób dorosłych
Wyobraź sobie, że wstajesz rano i uderzasz się w stojącą obok szafkę nocną. Następnie ruszasz w kierunku kuchni, by zagotować wodę na herbatę. W międzyczasie przypominasz sobie jednak o tym, że zapomniał_ś powiesić pranie, które od wczoraj znajduje się w pralce. W pośpiechu wieszasz ubrania na suszarce, w międzyczasie szykując się do pracy. Nie wypijasz herbaty. Wychodzisz z domu i zapominasz wziąć kluczyków do samochodu. Wracasz się po nie i po raz kolejny spóźniasz się do pracy... Brzmi znajomo?
ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi)
To neurobiologiczne zaburzenie neurorozwojowe. Pomimo tego, że często bywa ono kojarzone przede wszystkim z dziećmi, jest diagnozowane również u osób dorosłych. Objawy tego zaburzenia pojawiają się w dzieciństwie, a wraz z wiekiem mogą się zmieniać. Wiele osób przez długi czas nie ma świadomości, że źródłem ich trudności może być ADHD — szczególnie wtedy, gdy wykształciły skuteczne strategie maskowania objawów i przystosowywania się do otoczenia. Aby zdiagnozować ADHD, objawy muszą być widoczne przed 12. rokiem życia i występować w co najmniej dwóch obszarach życia. Badania wskazują, że wyróżnia się trzy podtypy ADHD: mieszany, z przewagą deficytów uwagi oraz z przewagą impulsywności. Diagnoza ADHD może być pierwszym krokiem na drodze ku zrozumieniu siebie i poprawie jakości życia.
Jakie przykładowe trudności mogą występować przy ADHD?
Trudności z koncentracją
Impulsywne zachowania
Wahania nastroju
Wewnętrzny niepokój
Problemy z organizacją
Trudności w kończeniu zadań
i dotrzymywaniu terminów
Gubienie rzeczy i zapominanie
Gadatliwość
Jak przebiega proces diagnozy ADHD?
I.
Wstępna konsultacja psychologiczna
Wstępna konsultacja psychologiczna jest kluczowym elementem procesu diagnostycznego. Podczas tego spotkania psycholog zadaje pytania dotyczące historii życia klienta, doświadczanych trudności oraz funkcjonowania w dzieciństwie i obecnie. Wywiad pozwala na pozyskanie kluczowych informacji niezbędnych do ustalenia diagnozy i dobrania odpowiednich narzędzi diagnostycznych. Dobrze zabrać ze sobą dokumentację medyczną (jeśli jest dostępna).
II.
Wywiad kierunkowy i obserwacja
Na tym etapie przeprowadzany jest strukturalizowany wywiad diagnostyczny odnoszący się zarówno do teraźniejszości, jak i okresu dzieciństwa. Dodatkowo stosuje się obserwację reakcji klienta w różnych sytuacjach ze szczególną uważnością na obecność symptomów ADHD. Ten etap jest dostosowany do sytuacji i potrzeb pacjenta. Z reguły zajmuje min. 4 spotkania. Jego czas może jednak się wydłużyć w zależności od zgłaszanych i obserwowanych trudności.
III.
Dodatkowe narzędzia diagnostyczne
Jeśli psycholog zauważa wskazania, na tym etapie osoba badana wypełnia dostosowane do jej potrzeb dodatkowe narzędzia diagnostyczne.
IV.
Opinia psychologiczna i spotkanie podsumowujące
Po ustaleniu diagnozy psychologicznej osoba badana zostaje dokładnie poinformowana o jej wynikach na przeznaczonym do tego spotkaniu. Zostają również przekazane zalecenia dotyczące dalszego postępowania, które mogą obejmować: kontakt z psychiatrą (celem ustalenia diagnozy nozologicznej i farmakoterapii), terapię, coaching lub inne dostępne formy pomocy.
Kiedy warto zgłosić się na diagnozę?
Diagnoza ADHD u dorosłych jest ważna wtedy, gdy objawy utrudniają codzienne funkcjonowanie i wpływają na jakość życia. Postawienie diagnozy psychologicznej ADHD i dalsze kontynuowanie pracy w tym zakresie może znacząco poprawić jakość życia, umożliwiając dostęp do odpowiedniego leczenia i wsparcia. Dzięki temu osoby z ADHD mogą lepiej rozumieć swoje trudności, zarządzać występującymi objawami i osiągać lepsze wyniki w życiu zawodowym i osobistym.